Παγκόσμια Ημέρα κατά του Διαβήτη

Διαβήτης
Ενημερωτικό δελτίο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας 
Αρ. 312

Βασικά στοιχεία

• 346 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως έχουν διαβήτη.
• Το 2004, εκτιμάται ότι περίπου 3,4 εκατομμύρια άτομα πέθαναν από τις συνέπειες του υψηλού σακχάρου στο αίμα.
• Περισσότερο από το 80% των θανάτων από διαβήτη εμφανίζονται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
• Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι οι θάνατοι από διαβήτη θα διπλασιαστούν μεταξύ 2005 και 2030.
• Η υγιεινή διατροφή, η τακτική σωματική άσκηση, η διατήρηση ενός κανονικού βάρους και η αποφυγή του καπνίσματος  μπορεί να αποτρέψει ή να καθυστερήσει την εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2.

Τι είναι ο διαβήτης;
Ο διαβήτης είναι μια χρόνια νόσος που εμφανίζεται είτε όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή όταν το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη που παράγεται. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που ρυθμίζει το σάκχαρο του αίματος. Η υπεργλυκαιμία, ή αυξημένο σάκχαρο στο αίμα, είναι μια κοινή επίδραση του μη ελεγχόμενου διαβήτη και την πάροδο του χρόνου οδηγεί σε σοβαρές συστημικές ζημιές στο ανθρώπινο σώμα, ειδικά στα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία.


Ο διαβήτης τύπου 1
Ο διαβήτης τύπου 1 (παλαιότερα γνωστός ως ινσουλινοεξαρτώμενος, νεανικός ή παιδικός διαβήτης) χαρακτηρίζεται από έλλειψη παραγωγής της ινσουλίνης και απαιτεί την καθημερινή χορήγηση ινσουλίνης. Η αιτία του διαβήτη τύπου 1 δεν είναι γνωστή και δεν είναι δυνατόν να προληφθεί στη σύγχρονη γνώση.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν υπερβολική έκκριση ούρων (πολυουρία), δίψα (πολυδιψία), συνεχή πείνα, απώλεια βάρους, διαταραχές της όρασης και κόπωσης. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά.

Ο διαβήτης τύπου 2
Ο διαβήτης τύπου 2 (παλαιότερα ονομαζόταν μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή διαβήτης των ενήλικων) είναι το αποτέλεσμα της μη αποτελεσματικής χρήσης της παραγόμενης ινσουλίνης από το σώμα. Διαβήτη τύπου 2 έχει το 90% των διαβητικών στον κόσμο, και είναι σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα του υπερβολικού σωματικού βάρους και της έλλειψης σωματικής άσκησης.

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι παρόμοια με αυτά του διαβήτη τύπου 1, αλλά συχνά είναι λιγότερο έντονα. Ως αποτέλεσμα, η νόσος μπορεί να διαγνωστεί αρκετά χρόνια μετά την έναρξη, όταν οι επιπλοκές της έχουν ήδη προκύψει.

Μέχρι πρόσφατα, αυτός ο τύπος διαβήτη είχε παρατηρηθεί μόνο σε ενήλικες αλλά τώρα πια παρατηρείται και σε παιδιά.


Ο διαβήτης κύησης
Ο διαβήτης κύησης είναι η υπεργλυκαιμία με έναρξη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Τα συμπτώματα του διαβήτη κύησης είναι παρόμοια με του διαβήτη τύπου 2. Ο διαβήτης κύησης πιο συχνά διαγιγνώσκεται μέσω του προγεννητικού ελέγχου, κι όχι μέσω συμπτωμάτων.

Μη φυσιολογική ανοχή στη γλυκόζη και μη φυσιολογική γλυκαιμία νηστείας (Impaired glucose tolerance -(IGT) και impaired fasting glycaemia -IFG)

Τα 2 παραπάνω αποτελούν το ενδιάμεσο σκαλοπάτι ανάμεσα σε ένα φυσιολογικό άτομο και σε έναν διαβητικό, με υψηλό κίνδυνο εξέλιξης σε διαβήτη τύπου 2.


Ποιες είναι οι κοινές επιπλοκές του διαβήτη;
Με την πάροδο του χρόνου, ο διαβήτης μπορεί να βλάψει την καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία, τα μάτια, τα νεφρά και τα νεύρα.

• Ο διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου και εγκεφαλικού επεισοδίου. Το 50% των ατόμων με διαβήτη πεθαίνουν από καρδιαγγειακές παθήσεις (κυρίως καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια).
• Σε συνδυασμό με τη μειωμένη ροή του αίματος, η νευροπάθεια στα άκρα αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ελκών που μπορούν να οδηγήσουν και σε ακρωτηριασμό των άκρων.
• Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι μια σημαντική αιτία τύφλωσης, και εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της μακροπρόθεσμης συσσωρευμένης βλάβης των μικρών αιμοφόρων αγγείων του αμφιβληστροειδή. Μετά από 15 χρόνια από την εμφάνιση του διαβήτη, περίπου το 2% των διαβητικών τυφλώνονται, και περίπου το 10% αναπτύσσουν σοβαρά προβλήματα όρασης.
• Ο διαβήτης είναι μία από τις κύριες αιτίες της πρόκλησης νεφρικής ανεπάρκειας. Το 10-20% των διαβητικών πεθαίνουν από νεφρική ανεπάρκεια.
• Η διαβητική νευροπάθεια είναι η βλάβη των νεύρων εξαιτίας του διαβήτη, και επηρεάζει μέχρι και το 50% των ατόμων με διαβήτη. Αν και πολλά διαφορετικά προβλήματα μπορούν να προκύψουν ως αποτέλεσμα της διαβητικής νευροπάθειας, τα κοινά συμπτώματα είναι τσούξιμο, πόνος, μούδιασμα ή αδυναμία στα πόδια και τα χέρια.
• Ο συνολικός κίνδυνος θανάτου μεταξύ των ατόμων με διαβήτη είναι τουλάχιστον διπλάσιος συγκριτικά με άτομα ίδιας ηλικίας, χωρίς διαβήτη.

Ποιος είναι ο οικονομικός αντίκτυπος του διαβήτη;
Ο διαβήτης και οι επιπλοκές του έχουν σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο στα άτομα, τις οικογένειες τους, τα Εθνικά Συστήματα Υγείας και τις χώρες. Για παράδειγμα, ο ΠΟΥ εκτιμά ότι κατά την περίοδο 2006-2015, η Κίνα θα ξοδέψει 558 δισεκατομμύρια δολάρια για την αντιμετώπιση της καρδιακής νόσου, των εγκεφαλικών επεισοδίων και του διαβήτη.


Πρόληψη
Απλά μέτρα αλλαγής του τρόπου ζωής είναι αποδεδειγμένα αποτελεσματικά για την πρόληψη ή καθυστέρηση της εκδήλωσης του διαβήτη τύπου 2. Είναι σημαντικό για όλους τους ανθρώπους να:

• Διατηρούν ένα υγιές σωματικό βάρος
• Να είναι σωματικά δραστήριοι - τουλάχιστον 30 λεπτά τακτικής, μέτριας έντασης δραστηριότητας τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας είναι αρκετή άσκηση. Περισσότερη δραστηριότητα απαιτείται όταν τίθεται θέμα ελέγχου του σωματικού βάρους
• Να καταναλώνουν 3-5 μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα και να μειώσουν την πρόσληψη ζάχαρης και κορεσμένων λιπαρών
• Να αποφεύγουν το κάπνισμα - αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.

Διάγνωση και θεραπεία
Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να επιτευχθεί με μια σχετικά φθηνή εξέταση αίματος.
Η θεραπεία του διαβήτη περιλαμβάνει τη μείωση της γλυκόζης στο αίμα καθώς και την αποφυγή των άλλων γνωστών παραγόντων κινδύνου που βλάπτουν τα αιμοφόρα αγγεία. Η διακοπή του καπνίσματος είναι επίσης πολύ σημαντική για την αποφυγή επιπλοκών


Παρεμβάσεις που εξοικονομούν κόστος και είναι εφικτές στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Αυτές περιλαμβάνουν:

• Σχετικό έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 χρειάζονται ινσουλίνη, τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 χρειάζονται από του στόματος φαρμακευτική αγωγή, αλλά μπορεί επίσης να χρειαστούν ινσουλίνη
• Έλεγχο της αρτηριακής πίεσης
• Φροντίδα των άκρων

Άλλες παρεμβάσεις που εξοικονομούν κόστος:

• Εξέταση και θεραπεία για αμφιβληστροειδοπάθεια (η οποία προκαλεί τύφλωση)
• Έλεγχο των λιπιδίων του αίματος (για τη ρύθμιση των επιπέδων χοληστερόλης)
• Εξέταση για πρώιμα σημάδια νεφρικής νόσου σχετιζόμενης με διαβήτη

Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να υποστηρίζονται από μια υγιεινή διατροφή, τακτική σωματική άσκηση, διατήρηση κανονικού βάρους και διακοπή καπνίσματος.



Δραστηριότητες του ΠΟΥ για την πρόληψη και τον έλεγχο του διαβήτη
Ο ΠΟΥ έχει ως στόχο να προωθήσει και να υποστηρίξει την υιοθέτηση αποτελεσματικών μέτρων για την επιτήρηση, την πρόληψη και τον έλεγχο του διαβήτη και των επιπλοκών του, ιδιαίτερα στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες. Για το σκοπό αυτό, ο ΠΟΥ:

• Παρέχει επιστημονικές κατευθυντήριες γραμμές για την πρόληψη του διαβήτη
• Αναπτύσσει κανόνες και πρότυπα για τη φροντίδα του διαβήτη
• Προωθεί την ευαισθητοποίηση σχετικά με την παγκόσμια επιδημία του διαβήτη, συμπεριλαμβανομένης και της συνεργασίας με τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη (14 Νοεμβρίου)
• Παρακολουθεί τις επιπτώσεις του διαβήτη και τους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του.

Η παγκόσμια στρατηγική του ΠΟΥ για τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα και την υγεία συμπληρώνει το έργο του ΠΟΥ για τον διαβήτη, και εστιάζει σε προσέγγιση του πληθυσμού με σκοπό την προώθηση της υγιεινής διατροφής και της τακτικής σωματικής άσκησης, μειώνοντας έτσι το αυξανόμενο παγκόσμιο πρόβλημα του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας.